Τεχνολογία και Ανθρώπινο Κεφάλαιο: Αναζητώντας την Ισορροπία

16 Dec Τεχνολογία και Ανθρώπινο Κεφάλαιο: Αναζητώντας την Ισορροπία

Μέχρι σήμερα η χαλαρή και μη συμβατική νομισματική πολιτική κράτησε την παγκόσμια οικονομία στην επιφάνεια. Η παραγωγικότητα όμως έμεινε στάσιμη παρόλες τις μυθικές τονωτικές ενέσεις ρευστότητας  παγκοσμίως. Ίσως γιατί ενεθάρρυνε σοβαρά σφάλματα στην κατανομή του κεφαλαίου ενώ προσπαθούσε να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης. Με τόσο χαμηλά έως και αρνητικά επιτόκια, οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται πλέον να δανείσουν τις επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη να δανειστούν και στρέφονται προς εκείνες χωρίς πραγματική πιστωτική στενότητα παραβλέποντας κάποιες άλλες που ενδεχομένως θα είχαν την ικανότητα μεγιστοποίησης της παραγωγικότητάς τους. Επί πλέον, το χαμηλό κόστος δανεισμού συνέβαλε στην σταθερή μείωση των δημοσίων δαπανών κι έτσι δεν πραγματοποιήθηκαν οι υποδομές που θα περιμέναμε όλοι. Κι αυτό δεν συνέβη μόνο στις φτωχότερες χώρες. Συνέβη και στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Σήμερα λοιπόν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την αναγκαιότητα αναθέρμανσης των επενδύσεων σε πολλές λιμνάζουσες παρότι ανεπτυγμένες χώρες.

Αναζητούμε μία δημοσιονομική πολιτική που να θέτει ως προετεραιότητα τις επενδύσεις που ενθαρρύνουν την αύξηση της παραγωγικότητας μέσα από τις Υποδομές, το Ανθρώπινο Κεφάλαιο και την Έρευνα και Ανάπτυξη.  Γιατί αυτές οι επενδύσεις μπορούν να βάλουν σε αναπτυξιακή πορεία την οικονομία με ταχύτερο βηματισμό. Αυτές βέβαια οι επενδύσεις πρέπει να συνοδεύονται από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που καθιστούν ευκολότερη τη διασύνδεση της Έρευνας & Ανάπτυξης με την αγορά, ώστε να δημιουργηθούν καινοτομικές προτάσεις, να κατατεθούν πατέντες και να ενισχύσουν τις υπεύθυνες επιχειρήσεις που ασκούν χρηστή διοίκηση χωρίς διακρίσεις  ώστε να θριαμβεύσουν κι όχι απλά να επιζήσουν.  Στην Ελληνική αγορά αφορά σχεδόν το σύνολο των επιχειρήσεων. Μια αναθεωρημένη δημοσιονομική πολιτική που ενθαρρύνει τις πράσινες επενδύσεις θα βοηθούσε προς μια οικονομία με χαμηλά επίπεδα άνθρακα όπως και περισσότερες επενδύσεις σε μέτρα κοινωνικής προστασίας θα υποστήριζε έμπρακτα την ευημερία των περισσότερων.

Πώς βρίσκεται όμως η ισορροπία, ανάμεσα στην ενσωμάτωση της τεχνολογίας και την ανάπτυξη του ανθρωπίνου κεφαλαίου, που αποτελεί και το απαραίτητο στοιχείο για την ενίσχυση της παραγωγικότητας;

Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας και της καινοτομίας στην οικονομία σε βαθμό που να αποτελεί κομμάτι του DNA της είναι τεράστια πρόκληση.  Η πολιτεία για να επιτύχει την ενσωμάτωση οφείλει  να πραγματοποιήσει επενδύσεις  στο  ανθρώπινο δυναμικό της ώστε να απαλύνουν κατά το δυνατόν τις ανεπιθύμητες αρνητικές επιπτώσεις που η τεχνολογική πρόοδος δημιουργεί στην κατανομή των εισοδημάτων και στην κοινωνική συνοχή.  Αλλά αυτή η άσκηση επιτυγχάνει μόνον όταν αντιμετωπιστεί συνολικά και όχι αποσπασματικά.  Με προδραστικά μέσα κι όχι με επιδόματα. Η σωστή εκπαίδευση και η καθοδήγηση από τις μικρές ηλικίες κάνει θαύματα και όχι οι ασπιρίνες στους ηλικιωμένους.

Κατά την σουμπετεριανή προσέγγιση περί «δημιουργικής  καταστροφής»  εννοούμε για ενισχυμένη δημιουργικότητα παράλληλα με μια διαχειρίσιμη καταστροφή.  Η αυξημένη εργασιακή αβεβαιότητα, το χάσμα των δεξιοτήτων, η υπερβολική συγκέντρωση στις αγορές, η διάβρωση του κοινωνικού ιστού, τα κανονιστικά κενά, τα θέματα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και ο κυβερνοπόλεμος αποτελούν ένα μικρό δείγμα από τις ενδεχόμενες αρνητικές πλευρές που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις.

Ανατρέχοντας στα αποτελέσματα των εκθέσεων ανταγωνιστικότητας παρατηρούμε ότι η τεχνολογία δεν προχώρησε παράλληλα με την καινοτομία στις περισσότερες χώρες. Κι αυτό δεν παρατηρήθηκε μόνο στις μικρότερες ή στις φτωχότερες ή στις λιγότερο καινοτόμες χώρες. Η έκθεση κατέδειξε ότι οι χώρες που ασχολήθηκαν με το ανθρώπινο δυναμικό τους συστηματικά ήταν εκείνες που μετέτρεψαν την τεχνολογία σε καινοτομία και απέφυγαν τις δραματικές ανισότητες και διαταραχές που προκύπτουν από την εισβολή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης σ’έναν απροετοίμαστο πληθυσμό.  Για να υπάρξει προσαρμοστικότητα απαιτείται μια αποτελεσματική αγορά εργασίας η οποία να προστατεύει τους εργαζόμενους και όχι τις δουλειές και τις θέσεις εργασίας.

Χώρες όπως η Κορέα, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ιαπωνία με σημαντικές επιτυχίες στο χώρο της καινοτομίας αλλά ανεπαρκή ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους διατρέχουν εξαιρετικό κίνδυνο απώλειας της κοινωνικής συνοχής.  Πολύ προσεκτικότερες οφείλουν να είναι οι αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία όσον αφορά την εξισορρόπηση των επενδύσεων στην τεχνολογίας και στον ανθρώπινο παράγοντα και την αγορά εργασίας.  Δεν το έχουμε δει ακόμη να συμβαίνει.

Στην Ελλάδα όταν οι επιδόσεις της αγοράς εργασίας κατατάσσονται στην 111^η  θέση από τις 141 χώρες, είναι  λογικό αλλά καθόλου αρεστό, το κατρακύλισμα του κοινωνικού κεφαλαίου στην 127^η θέση από την 85^η μόλις ένα χρόνο πριν. Μήπως η Ελλάδα πρέπει να δώσει έμφαση σε αυτό το κομμάτι όσο είναι καιρός;

Ίσως να πρέπει να εξοπλίσουμε τη νέα γεννιά με τις δεξιότητες του μέλλοντος ξεκινώντας από εμάς τους ίδιους και κυρίως τους εκπαιδευτικούς μας, οι οποίοι κατατάσσονται στην 122^η θέση ως προς την κριτική τους σκέψη κυρίως λόγω της απαίτησής τους να εξετάζουν τους μαθητές με βάση την ικανότητά τους για αποστήθιση;  Τι θα λέγατε η μεταρρύθμιση στην Παιδεία θα έπρεπε να είναι πιο ψηλά στις προτεραιότητες προκειμένου να επιταχυνθεί και η προσέλκυση επενδύσεων;

Για να βρούμε πολλές από τις απαντήσεις θα πρέπει να μάθουμε πρωτίστως να συνεργαζόμαστε και να επικοινωνούμε ανεξάρτητα από επάγγελμα, χαρακτήρα και επίπεδο σπουδών. Και δυστυχώς δεν έχουμε και πολλά καλά παραδείγματα που να τεκμηριώνουν ότι οι λειτουργικές δεξιότητες τόσο των νεώτερων όσο και των μεγαλύτερων γεννεών μας κάνουν να νιώθουμε αισιόδοξοι.  Αλλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία για όσους προσπαθούν.